مولوی و عرفان | مولوی , مولانا ,حکمت و معیشت, تفسیر , شعر

عبدالكريم سروش

آدمى كافيست كه عاشق شود.

اين عشق حتى اگر مجازى باشد،
سرانجام ممكن است او را به عشق حقيقى رهنمون شود.

عارفان گفته اند:
المجاز قنطره الحقيقه
مجاز پلى به سوى حقيقت است

و بر همين مبنا گفته اند:

عاشقى گر زين سرو گر زان سر است
عاقبت ما را بدان سر رهبر است

ايشان سر اين امر را در آن مى دانستند كه:
مهمترين خاصيت دوست داشتن
و دل به كسى سپردن آن است كه:
تفرق را تجمع كرده، هم آدمى را واحد مى كند.
آدمى در پرتو اين عشق پس از آن كه تعلقات وگرايشات بسيار در درون او غوغا مى كردند و او را كلافه مى نمودند،
به سوى يك قبله رو مى كند
وبه يك محبوب دل مى سپارد
- ولو محبوب زمينى و مجازى-

گوهر عشق مجازى
به عاشق وحدت شخصيت و تماميت روح و جمعيت خاطر مى بخشد
و نفس را آماده مى كند كه اگر از او دستگيرى شودگام دشوار بعدى را نيز بردارد
و اين معشوق مجازى را به معشوق حقيقى بدل كند.

البته مجاز فقط پلى به سوى حقيقت است،

كسانى از روى اين پل عبور مى كنند
و كسانى عبور نمى كنند.
معناى آن سخن اين نيست كه هر كس بر روى اين پل قرار گرفت لزوما از آن گذر خواهد كرد، و به ان سوى پل خواهد رسيد.

البته اهل تميز خانه نگيرند بر پلى.

ولى در بسيارى از موارد شرط انكه آدمى به حقيقت برسد اين است كه از مجازى عبور كند.

اين مجاز اگر هنرى دارد همين است كه:
آدمى را ازطلبكاران مختلف رهايى مى بخشد.

سعدى نيز همين معنا رادر غزل زيبايى بيان كرده است:

ما در خلوت به روى غير ببستيم
از همه باز آمديم و باتو نشستيم

هرچه نه پيوند يار بود بريديم
وانچه نه پيمان دوست بود شكستيم

مالك خود را هميشه غصه گدازد
ملك پرى پيكرى شديم و برستيم

اى بت صاحبدلان مشاهده بنماى
تا تو ببينيم و خويشتن مپرستيم

معناى تجمع ودفع تفرق همين است كه سعدى مى گويد:

ملك پرى پيكرى شديم و برستيم

يعنى دل را به يك كس داديم ،
و از دلبستگيهاى ديگر رها شديم.

اين آغـــاز آبـــادانى دل است.

حكمت و معيشت